Exclusief inclusie

Je kent dat gevoel vast. In een nare droom ren je hard weg, maar komt nauwelijks vooruit. Mij schiet onmiddellijk een andere herinnering te binnen. We gingen op de fiets op werkweek met onze vier-VWO-klas. Mijn vriendin fietste met mij op onze tandem. Een simpel, degelijk ding met 3 versnellingen. De anderen uit ons groepje hadden racefietsen met minstens dubbel zoveel versnellingen. Steeds zagen we ze van ons wegfietsen. Als wij bij waren, stapte iedereen weer op en ging er als een speer vandoor. In het begin trapten we zo hard als we konden om ze bij te houden, maar na zo’n 30 km lukte dat echt niet meer. Eén van de racefietsers bood aan met mijn vriendin te ruilen. Ik kreeg dus verse energie voorop, maar moest zelf nog altijd knetterhard trappen om iedereen bij te houden. Eindelijk bij de camping aangekomen kon ik niet meer, maar daar heeft niemand iets van gemerkt. Toen was ik jong en fit, opgeven stond niet in mijn woordenboek. Harder je best moeten doen dan een ander is voor mij dagelijkse praktijk. Op straat van A naar B kost mij meer inspanning, even snel een boodschap doen, vraagt meer geregel, spontaan bij iemand langs gaan, moet toch met enige voorbereiding, een van onze kinderen helpen met huiswerk vraagt om uit je hoofd doen en improviseren. Ik weet niet beter en sta daar nauwelijks bij stil. Het was al zo op school, de extra energie die erin moest werd groter tijdens mijn studie en toen ik ging werken, was hij helemaal niet meer weg te denken. Ik deed het gewoon! Tegenwoordig hoor je te pas en te onpas dat onze samenleving inclusief moet zijn. Wat is dat precies inclusie? Ik zocht het op en vond de volgende omschrijving: “Inclusie betekent dat mensen met een beperking meedoen in de samenleving, en erbij horen. In een inclusieve samenleving kunnen mensen met een beperking precies dezelfde dingen doen als mensen zonder beperking.” Dit klinkt natuurlijk prachtig, maar de praktijk is weerbarstig. Meedoen is belangrijk en kan gelukkig op heel veel gebieden, maar of je er dan meteen bij hoort? Onlangs deed ik mee aan een onderzoek van stichting Accessibility waarin websites van recreatieve organisaties werden getest op toegankelijkheid. Nou ik kan je verzekeren dat ik op menig website compleet de weg kwijt raakte, kaartjes bestellen enorm veel tijd kostte en een telefoonnummer was lang niet altijd vindbaar op zo’n website. Is dat echt meedoen? Precies hetzelfde kunnen als een ander is volgens mij gezien het bovenstaande onmogelijk, maar dat geldt toch voor iedereen? Iemand die het Nederlands niet goed beheerst, kan ook niet precies hetzelfde als een ander, iemand die heel lang is, moet vaak bukken, iemand die niet kan fietsen, moet meer lopend doen. Ik word oprecht moedeloos van al die fantastische verhalen over hoe succesvol inclusie werkt. Volgens mij leidt het meer tot exclusie dan inclusie. Neem de participatiewet, als je via de participatiewet werkt, word je betaald uit een speciaal potje. Als mensen subsidie krijgen als ze jou in dienst nemen, is dat dan hetzelfde als bij een ander? Als je lang niet alles net zo makkelijk of snel kan doen als je collega’s, omdat systemen ontoegankelijk zijn, is dat dan inclusief? Ik voel mij steeds vaker net als op die tandem destijds. Ik wil wel, ben bereid om twee keer zo lang te zoeken, maar mijn dag heeft net als de jouwe maar 24 uur. Opgeven staat nog altijd niet in mijn woordenboek, maar ik kom gewoon tijd tekort. Bovendien wordt die extra energie met het ouder worden schaarser. Zullen we ophouden met dat containerbegrip inclusiviteit. Ik ben vrouw, moeder, echtgenoot, werknemer, reiziger, consument, zus, vriendin, collega, burger inclusief mijn mitsen en maren. Het lijkt me veel leuker om ons te richten op een samenleving vol exclusiviteit. Een samenleving waarin iedereen op eigen wijze meedoet, waarin elk talent wordt gezien en benut, zonder daar van alles voor in te regelen.